به گزارش خبرنگار اجتهاد، موسسه عالی فقه و علوم اسلامی در راستای تولید و ترویج گزاره‌‌های فقهی ناظر به محیط زیست، دروس خارج فقه محیط زیست را برگزار میکند. همچنین میز پژوهشی فقه محیط زیست با هدف پشتیبانی از پژوهش‌های فقهی در زمینه محیط زیست راه‌اندازی شده است و نیز نشست‌های علمی و همچنین حمایت از تحقیقات و پایان‌‌نامه‌‌های حوزوی از جمله فعالیتهای این میز است. در سال تحصیلی ۴۰۲ -۴۰۳ اولین نشست علمی با عنوان «فضای سبز از منظر فقه و حقوق» در تاریخ ۴ آبان و با حضور اساتید: عزیز الله فهیمی (دانشیار دانشگاه قم)، حمیدرضا آرامی (استادیار دانشگاه قم) و احمد مبلغی (مدرس خارج فقه محیط زیست) برگزار گردید. خلاصه گزارش نشست مزبور از این قرار است:
در ابتدا حجت‌الاسلام والمسلمین عزیز الله فهیمی، نویسنده کتاب «مسئولیت مدنی ناشی از تخریب محیط زیست» با مطرح کردن مباحث موضوع شناسانه درباره جایگاه فضای سبز در ساحتهای مختلف سلامت و زندگی بشر، به تبیین نقش فضای سبز در حیات انسان و نسله‌ای آتی پرداخت و در ادامه با طرح قواعد فقهی لاضرر و اتلاف و لزوم حفظ توازن در طبیعت، بر ایجاد فضای سبز و محافظت از آن به عنوان وظیفه دینی تأکید نمود.
دکتر حمیدرضا آرامی، با طرح مباحثی درباره مالیت و مالکیت فضای محاذی زمین، به این گزاره رهنمون شد که فضای محاذی زمین در املاک خصوصی و عمومی با ارتفاع بیش از حد متعارف، در زمره اموال مشترک است و نه انفال و اموال دولتی.
استادیار دانشگاه قم از این رهگذر بر لزوم جلوگیری از مرتفع‌سازی و روی آوردن به ساخت مسکن بدون طبقه همراه با ایجاد فضای سبز خصوصی (حیاط منزل) تأکید نمود و ضمن استناد به آمار و محاسبات، به ظرفیت بالای ایران برای واگذاری زمین مسکونی وسیع به شهروندان و ایجاد فضای سبز در آن اشاره کرد.
استاد احمد مبلغی نیز در سخنانی با اشاره به ظرفیت الهی قرآن کریم برای هدایت بشر، بر لزوم تأسیس قواعد فقهی جدید با استناد به قرآن تأکید نمود و استخراج قواعد فوقانی و بالا دستی یا الأصول الحاکمه در ردیف قواعد لاضرر و لاحرج را لازم دانست.
این استاد خارج فقه به عنوان نمونه، استخراج قاعده «إعمار الأرض» با تکیه بر آیه «هو أنشأکم من الأرض واستعمرکم فیها» (هود/۶۱) را ممکن شمرد و ضمن تأکید بر اینکه آبادانی زمین، طلب خداوند از مردم و به نفع بشر است، ایجاد فضای سبز را از بارزترین مصادیق عمران أرض برشمرد.
مبلغی مراجعه به آیات و روایات و نظریه پردازی و رجوع به متخصصان را به عنوان راههای یافتن مصادیق آبادانی ذکر کرد و ادامه داد: قرآن وقتی شهر را بیان میکند آن را در حصاری از فضای سبز تصویر میکند: «لقد کان لسبإ فی مسکنهم آیه جنّتان عن یمین و شمال کلوا من رزق ربّکم و اشکروا له».
این استاد عالی حوزه علمیه قم خاطرنشان ساخت: شهید صدر(ره) با ارائه نظریه منطقه الفراغ، مسیری برای توجه بیشتر به احکام غیر الزامی گشوده است اما به طور معمول به احکام استحباب و کراهت و از جمله احکام ایجاد یا از بین بردن فضای سبز کمتر توجه می‌‌شود.
این مدرس خارج فقه محیط زیست در پایان یادآورشد: وعده عذاب و فرستاده شدن لعنت که برای از بین بردن درختان وارد شده و جای بسی تأمل دارد: «لعن الله من یقطع السدر» و «لا تقطعوا الثمار فیبعث الله علیکم العذاب صبّا». همچنین در حدیث آمده که امام موسی کاظم علیه السلام یک درخت سدر را قطع کرد و به جای آن درخت انگور نشاند. این نشان می‌‌دهد که در ایجاد فضای سبز باید دسترسی به منافع بیشتر را دنبال کنیم. در احادیثی که رسول خدا(ص) قبل از جنگها بیان کرده‌‌اند، توصیه به عدم قطع درختان در کنار توصیه به عدم قتل اطفال آمده است.
