در بخش فرهنگی، من با برخی از شخصیتهای آنها همیشه ملاقاتهایی دارم، و غالبا هم ملاقاتهای ما بحثهای سیاسی و اینچنینی نیست، ارتباطات علمی و فرهنگی است. گاهی من کارهایی از خودمان برای آنها میبرم، امسال همواره از آنها احترام دیدم. البته برخی از آنها که به رحمت خدا رفتهاند و دیگر نتوانستم آنها را ببینم.
کتابفروشیهای آنجا را هم من مقید هستم که سر بزنم. در فضای کتابفروشیهای آنجا هم امسال موارد جدیدی مشاهده کردیم. مثلا یک کتاب تازه در ریاض منتشر شده بود، من از همانجا عکس آن را با واتساپ برای برخی از شخصیتهایی مانند استاد جعفریان، استاد مهدویراد، آقای مهریزی فرستادم. کتابی هشت جلدی پیرامون حضرت زهرا منتشر کردهاند با عنوان «فاطمه بنت نبی». این کتاب در ریاض چاپ شده است، اصلا نفس این کار، یک کار بینظیری است. صدها حدیث پیرامون حضرت زهرا آورده و نقادی کرده است، به بسیاری از دیدگاههای شیعه هم تاخته و حمله کرده است، و یک نوع نگاه شیعهستیزی در آن هست. اما اینکه در عربستان سعودی و در آن فضا، انجام دادهاند، قابل تامل است. اینها این کار را برای سایر فرزندان پیامبر نکردند، اما برای حضرت زهرا، یک کار عظیمی به این صورت انجام دادهاند. این اثر مربوط به یکی از علمای معاصر آنها به نام «المدیهیش» است.
آنها یک مرکزی را در ریاض تاسیس کردهاند، به نام «دار الآل و الصحب الوقفیه». کاری شبیه این کار هم کویتیها کردند به نام «مبرّه الآل و الاصحاب»، و نیز بحرینیها به نام «جمعیه الآل و الاصحاب» که وقفی دیگر است. اخیرا یک رویکرد اینگونهای را ما در آنجا مواجه هستیم. رنگ، کاغذ را ببینید، جلد گالینگور طراز اول هلندی است، صحافی، تجلید بسیار خوب و اثر فاخری است. این رویکرد اخیرا در میان اهل سنت در حال شکلگیری است. البته طبیعی است و این توجه با رویکرد خودشان است. به نوعی میخواهند بگویند که ما با فاطمه زهرا مشکلی نداریم. اینگونه نیست که شیعه احساس کند که فاطمه زهرا فقط مال آنها است و مال اهل سنت نیست. اینها راجع به امام حسین کتابهای جدیدی نوشتهاند، سخنرانیهایی که امسال از علمای اهل سنت در فضای مجازی منتشر شد، بسیاری از آنها در عزاداری امام حسین گریه کردند، روضه خواندند، مقتل خواندند. به نظر من اینها احساس کردند که اهل بیت بزرگترین سرمایه است و تا به حال معارضه داشتهاند. در اینکه معارضه داشتهاند، شکی در آن نیست، هیچ کس بیخود دفاع نکند که اینها در مقابل اهل بیت بودند، سعی میکردند بگویند که اهل بیت اختصاصی به فرهنگ اینها ندارد، دامنه اهل بیت گستردهتر است، حداقل این بود که اهل بیت به تمام معنا در حاشیه حرفهای اینها بود، ولی الان کم کم از حاشیه به متن میآید. چون دیدند که قضیه اهل بیت پیغمبر است و شوخی که نیست، اینها را نمیشود کنار گذاشت.
کتابهایی از این گروه، در عربستان زیاد بود و کتب دیگری هم در حال تدوین دارند. امسال من کتابهایی را آوردم که برای اولین بار چاپ میشود، مثلا «الکفایه فی التفسیر» متعلق به هیری نیشابوری است، یک ریشه نیشابوری دارد و از دانشمندان طراز اول ایران که کتاب تفسیر او مربوط به قرن چهارم است، وی متوفای ۴۳۰ هجری است، و این تفسیر تا به حال چاپ نشده است و نایاب بوده است. اینها میراث ایرانی ما است که در آنجاها در حال کار است. کتاب دیگری بود که مصریها و عمانیها با هم چاپ کرده بودند، با عنوان «التهذیب فی التفسیر»، اثر حاکم جشمی، که یک تفسیر معتزلی بسیار فاخری است.
کتاب دیگر «موسوعه تفسیر الموضوعی» است که ۳۶ جلد است، این کتاب را طی نه سال عده زیادی از علمای عربستان سعودی، قطر، عمارات، کویت و کشورهای خلیج یک تفسیر موضوعی خیلی خوبی را تدوین کردهاند. ۲۱۶ نفر از دانشمندان جهان اسلام را گرد هم آوردهاند. بعد از این تعداد دانشمند، ۱۶۰ نفر را بعد از غربالگری انتخاب کردند، موضوعات مختلف را به اینها دادند، لجنه گذاشتند، جلسات علمی مفصل گذاشتند، و بعد تفسیری را در ۳۵۴ موضوع قرآنی فراهم کردند، و نظم آن هم به ترتیب حروف الفبا است. مثلا اول «آدم» را آوردند، بعد «احسان» و… و شیوه آن هم یک شیوه امروزی و زیبا است. بعد از اینکه این ۱۶۰ نفر مقالاتشان را نوشتند، بعد اینها را به صد نفر استاد طراز اول دیگر دادهاند که اینها را ارزشیابی کنند.
کتاب دیگر «الشیرازیه الامامیه عرضا و نقدا» بود، در این کتاب داستان بیت آقای شیرازی را و نگاههای آنها را موضوع بحث قرار داده است. البته این اثر نقد کلی شیعه است، اما یک نوع شیعهگری از نظر آنها جای کار دارد. یعنی مستمسک بیشتر دست اینها داده است، یعنی بیشتر اینها را وادار کرده است که مستمسکاتی داشته باشند. این اثر یک کار جدید است، یک رساله دکتری است. در اثر آمده است که چون بیت آقای شیرازی قویترین موضعگیری را علیه اهل سنت دارد، و در این قسمت یک نوع غلو دارند، و اظهار میکنند، این امر باعث شد که ما بیت اینها را مورد بحث قرار دهیم، و اینها آتش اختلافات میان شیعه و سنی را دامن میزنند. من با این بحث که اینها راست میگویند یا نه، کاری ندارم، اما این اثر کار مهمی است. نویسنده اثر هم آقای دکتر «عادل بن صالح الغامدی» است. این اثر یک کار آکادمیک و نسبتا قوی است.
در مجموع، من سفر امسال را یک سفر خوشحال کننده و امیدوارکننده میدانم و برای خودمان هم تذکر دهنده و هشدار دهنده میدانم، که باید یک مقداری برخی از کارها را اصلاح کنیم، در برخی از نگاههایمان تجدید نظر کنیم، و با یک نگاه جدیدی، حرکت مهمی که اوایل در سایه انقلاب اسلامی شکل گرفته بود، این حرکت را دو مرتبه ادامه دهیم، و ان شاالله بتوانیم میوه و ثمرات آن را استفاده کنیم.
بحث گرانی کاغذ و این مسائل در آنجا هم مطرح است. من اصلا کاری ندارم که در کشور ما گرانی هست و باید برای این گرانیها فکری کنند، همه مسئولین هم زحمت میکشند، و تلاش میکنند که فکری برای آن کنند. مجموعه عوامل دست به دست هم داده است و گرانی بدی بر مردم حاکم شده است. برخیها ممکن است که تصور کنند گرانی به کشور ما اختصاص دارد، اینگونه نیست، من در طور این سه سال گذشته که سه نوبت به سفر حج رفتم، این بحث را در آنجا هم میبینیم، این کتاب را که الان من پنجاه ریال خریدم . در حالی که قبلا سی ریال بود. روی این برچسبهای پشت کتاب مینویسند که با مالیات، یعنی مالیات بر ارزش افزوده مجدد محاسبه میشود، در حالی که قبلا از قیمت پشت جلد کتاب برای ما تخفیف هم میداد، گاهی اوقات تا بیست درصد از قیمت پشت جلد تخفیف میداد. اما الان علاوه بر اینکه تخفیفی نمیدهند، چند درصد هم ارزش افزوده باید محاسبه شود و در فاکتورهایشان هم این را مینویسند. کتاب گران شده است، کتاب خوراک فرهنگی مردم است.
اینکه بزرگواران ما در کشور میگویند که چرا کتاب اینقدر گران شده است، کتاب در جاهای دیگر هم گران شده است. البته سوء مدیریتها هم مطرح است، اما در کل کتاب در دنیا خیلی گران شده است. مثلا سال گذشته بنزین در عربستان سه برابر سالهای قبل بود و امسال هم گرانتر شده بود. یا شیر که یک غذای عمومی است، دو برابر گران شده است. قیمت نوشابه ثابت مانده اما حجم و مقدار و یا اندازه آن کاهش یافته است. گرانی بحث عمومی کل منطقه است.
