انقلاب اسلامی ایران، رخدادی بزرگ در دوران معاصر بود که بسیاری از معادلات بین المللی را تغییر داد. جمهوری اسلامی ایران که حامل ارزش های انقلاب اسلامی است، از بدو تأسیس با تهدیدهای متعددی مواجه بوده است.
این تهدیدها در سطوح مختلف سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی از دهه شصت تا کنون ادامه داشته اند. رهبران انقلاب اسلامی با به کارگیری قدرت نرم اسلام، در مقابل این تهدیدها ایستاده اند و با مقاومت و ایستادگی ملت ایران از ارزش های انقلاب اسلامی دفاع نموده اند.
در این مقاله ضمن برشمردن تهدیدهای بین المللی انقلاب اسلامی و تبیین قدرت نزم این نظام که ترکیبی از فرهنگ اسلام، سیاست ها و ارزش های داخلی و سیاست خارجی می باشد، به تحلیل چگونگی بهره مندی امام خمینی و آیت الله خامنه ای از قدرت نرم اسلام در مواجهه با تهدیدهای علیه جمهوری اسلامی می پردازد.
مقاله با رویکردی فرهنگی، چهار عنصر: ساختار، باور، ارزش و هنجار را در نظر می گیرد و با تأکید بر اندیشه بنیان گذار نظام جمهوری اسلامی ایران مقام معظم رهبری به بررسی چگونگی به کارگیری قدرت نرم اسلام در مواجهه با تهدیدهای بین المللی وایجاد جامعه ای توحیدی در سطح ایران، جهان اسلام و نظام بین الملل می پردازد.
در ایجاد چنین جامعه ای، از جهان بینی توحیدی ارزش های معنوی و فرهنگی بهره گرفته می شود. از آنجا که رویکرد مقاله ارائه راهبرد است، یافته های پژوهش می توانند راهگشای مسائل امروز جامعه باشند. مقاله به تهدیدهایی اشاره دارد که انقلاب در دهه ۶۰ و ۹۰ با آن مواجه بوده است و برخی از آنها هم چنان ادامه دارند.
مهمترین عنصر در تعریف تهدید، سلب امنیت تا سرحد انجام بزرگ ترین جنایت ها علیه بشر است. از این رو واژه در مقابل تهدید، امنیت است که در آن هر نوع تهدید به تمامیت ارضی و استقلال کشورها به حداقل می رسد. تهدید را می توان هر نوع عملی دانست که به منظور اهداف غیرانسانی و در جهت فشار به یک دولت ملت، متضمن به خطر افکندن بقا، ایجاد زمینه تحریف و محدویت در مورد حقوق مشروع بشری و موجب سلب آرامش است.
تهدید در سطح بین المللی می تواند در قالب تولید سلاح های مخرب، استراتژی های جنگی، پیمان های نظامی، ایجاد رژیم های سرکوب گر و وابسته، تبلیغات سازمان یافته، تهاجم فرهنگی، شیوه های اقتصادی، فشار، زور و تزویر در دیپلماسی، ملات نظامی به شکل رسمی و غیر رسمی یا آشکار و پوشیده، مستقیم و غیر مستقیم توسط ابرقدرت ها در سراسر جهان روی دهد.
هدف از تهدید در عرصه بین الملل همگام سازی و مطیع ساختن یک جامعه و یا ملت از سیاست های قدرت های بزرگ بین المللی ایت؛ از این منظر، تهدید علیه ایران و جهان اسلام اقدام در جهت مطیع ساختن آن در چارچوب سیاست های حاکم بر روابط بین الملل است که توسط قدرت های جهانی تعریف شده اند.
بنابراین تهدید بین المللی به عنوان یک واقعیت ناشی از منافع استراتژیک و هژمونیک اقتصادی و سیاسی غرب و منابع و ذخایر و شرایط کشورهای مسلمان، بالاخص ایران است. در دهه ۶۰ و ۹۰ چهار نوع تهدید سیاسی فرهنگی اقتصادی و امنیتی را می توان از یکدیگر تفکیک نمود که به ترتیب از دیدگاه امام خمینی و آیت الله خامنه ای بحث به میان می آید.
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی چگونگی بهرهمندی امام خمینی و آیتالله خامنهای از قدرت نرم اسلام جهت مواجهه با تهدیدات بینالمللی است. با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی این نتیجه بدست آمده است که قدرت نرم اسلام در مواجهه با تهدید بینالمللی بر چهار عنصر: ساختارها، باورها، ارزشها و هنجارها استوار است.
محوریت اصل توحید در راستای ایجاد جامعهای توحیدی در سطح ایران، جهان اسلام و نظام بینالملل، بهعنوان ساختار؛ جهانبینی توحیدی برای وحدت امت اسلامی و ولایت و رهبری برمبنای مردمسالاری دینی بهعنوان باور مشترک؛ تکیهبر ارزشهای معنوی و فرهنگی بهعنوان ارزش؛ و در نهایت، تکیهبر توده مردم، مقاومت و پایداری، برخورد هوشمندانه و مدبرانه و تکیهبر اصول ظلمستیزی، کرامت انسانی، عدالت، برابری، حمایت از مستضعفان و پایبندی به تعهدات بهعنوان هنجارهای پذیرفتهشده، از جمله مهمترین راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با تهدید بینالمللی است.
نتیجه
در استراتژی امام خمینی و آیت الله خامنه ای، قدرت نرم به عنوان قدرت اصلی و قدرت سخت، مکمل و ر خدمت قدرت نرم است. در این تفکر دین و اعتقادات دینی بر منافع ملی تقدم دارند؛ حکومت برای مردم و در خدمت مردم است و شیوه مقابله و منازعه، مقاومت و قیام های مردمی دفاع همه جانبه و تقویت قدرت بازدارندگی است.
حضرت آیت الله خامنه ای با پیروی از راه امام خمینی از تمام ظرفیت های اعتقادی و ساختاری نظام جمهوری اسلامی بهره گرفت و در دهه ۹۰ در مواجهه با تهدید فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و امنیتی ایستاد؛ به گونه ای که به گواه کارشناسان آمریکایی (کاندولیزا رایس) رهبر ایران می توان نقشه هایی را که بهترین ذهن ها با صرف بیشترین بودجه ها در زمانی طولانی کشیده و جریانی ماهر آن را به عهده گرفته اند، با یک سخنرانی یک ساعته خنثی کند.
بر پایه آنچه در این مقاله آمده است، پیشنهادهای زیر برای نگارش راهبردهای جمهوری اسلامی در مواجهه با تهدیده ای بین المللی، منطبق با معیارها مبانی بنیانگذار جمهوری اسلامی و تأکیدهای مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب، قابل ارائه است:
۱. تکیه بر ایمان و تقویت بنیان های اعتقادی امت اسلامی با محوریت اصل توحید
۲. جدی گرفتن اصل وحدت امت اسلامی
۳. پایبندی به اصل ولایت و امامت و رهبری ملت بر مبنای مردم سالاری دینی و اصل مترقی ولایت فقیه
۴. تکیه بر اصول ظلم ستیزی، کرامت ذاتی انسان، عدالت، برابری، حمایت از مستضعفان
۵. تأکید بر اصل نه شرقی و نه غربی و تکیه بر اصل مقاومت و پایداری و سازش ناپذیری و تحمیل اراده بر دشمن
مقاله «ظرفیت قدرت نرم جمهوری اسلامی در مواجهه با چالش های بین المللی؛ با تأکید بر اندیشه رهبران انقلاب اسلامی» توسط رجبعلی اسفندیار در مجله علوم سیاسی شماره ۸۸ پاییز ۹۸ به چاپ رسیده است.
علاقه مندان می توانند اصل مقاله را از اینجا دانلود کنند.
منبع: سایت اینترنتی وسائل