استارت‌آپ به یک شرکت یا یک مشارکت
و یا یک سازمان موقت گفته می‌شود که در جهت جستجوی راه حلی برای یک مدل کسب و کار قابل توسعه و تکرار پذیر راه اندازی می‌شود. این شرکت‌ها تازه ایجاد شده و در فاز توسعه و تحقیق برای بازاریابی قرار دارند. استارت‌آپ‌ها ایده‌هایی ریسک‌پذیر هستند که مدل کسب و کارشان مشخص نیست و بازار هدفشان نیز در حد فرض است. شرکتهای استارت‌آپ یا نوپا می‌توانند در هر حوزه‌ای ایجاد شوند، ولی اغلب به شرکت‌هایی گفته می‌شود که رشد سریعی دارند و در زمینه تکنولوژی فعالیت می‌کنند. شتاب دهنده به مجموعه‌هایی گفته می‌شود که حمایت‌های لازم را از استارت‌آپ ها به عمل می آورند و آنها را به سمت موفقیت سوق می‌دهند.
برای بررسی فقهی و حقوقی یک پدیده جدید ابتدا بایستی به موضوع شناسی آن اقدام نمود که در آن اجزا و عناصر آن به صورت دقیق بررسی و بر عناوین فقهی تطبیق داده شود. بدین منظور ابتدا باید مشخصات شرکتهای شتاب دهنده را بررسی کرد.
تاریخچه شتاب دهنده‌ها
استارت‌آپ‌ها چند سالی می‌شود که در سطح جهانی تبدیل به یک کسب و کار میلیون دلاری شده اند؛ به نحوی که در کشور های مختلف دنیا بر روی این موضوع سرمایه گذاری کرده‌اند و همواره در تلاش‌اند تا سهم بیشتری از این بازار را به دست آورند.
در ایران نیز کارآفرینان خیلی سریع توانستند خود را با موج جهانی استارتاپ همراه سازند. بعضی از آنها با موفقیت خود آنچنان جوی را در کشور ایجاد نمودند که حتی واشنگتن پست را نیز مجبور کردند در رابطه با فعالیت استارت‌آپ‌ها در ایران، مطلبی را به رشته تحریر درآورد. در ایران هم اکنون چند مجموعه در قالب شتاب دهنده مشغول به فعالیت هستند.
روش کار شتاب دهنده
شتاب دهنده‌ها شرکت‌هایی هستند که از ابتدای کار یک استارت‌آپ آن را تحت پوشش خود در می‌آورند. این مجموعه‌ها در ابتدا شرکت کنندگان را برای مدتی کوتاه مورد بررسی قرار می‌دهند و سپس ایده‌های برگزیده را از میان آنها گلچین می‌کنند. پس از انتخاب تیم‌های برتر توسط شتاب دهنده، مبلغ کمی در اختیار استارت‌آپ‌ها قرار می‌گیرد و تیم‌ها برای اثبات طرح خود و به مرحله تجاری رساندن آن چیزی در حدود ۶ ماه فرصت دارند. البته در قبال این مبلغ شتاب دهنده بین ۱۰ تا ۲۰ درصد از سهام استارت‌آپ‌ها را از آن خود خواهد کرد.
در طول مرحله دوم و ۶ ماهی که تیم‌ها برای پیاده سازی ایده خود فرصت دارند، شتاب‌دهنده فضا و امکانات مناسب را در اختیار استارت‌آپ‌ها قرار می‌دهد. در این زمان همچنین مربیانی نیز بر روی کار تیم‌ها نظارت می‌کنند و تلاش می‌نمایند تا تجربیات خود را با شرکت کنندگان به اشتراک گذارند.
در نهایت و پس از پایان مرحله دوم، یکبار دیگر استارت‌آپ‌ها باید نتیجه کار خود را برای هیئت داوران تشریح کنند. در این گام نیز تعدادی دیگر از تیم ها حذف میشوند و تنها چند استارت‌آپ این فرصت را دارند تا سرمایه اصلی را از شتاب دهنده دریافت نمایند. لازم است اشاره کنیم که معمولا این افزایش سرمایه با افزایش سهام شتاب دهنده در استارت‌آپ نیز همراه می‌شود.
خدمات شتاب دهنده
۱. سرمایه اولیه: بعد از موفقیت در دوره پیش شتابدهی شرکت استارت‌آپ سرمایه اولیه را از شرکت شتاب دهنده دریافت می‌کند. این مقدار سرمایه گذاری، هزینه‌های اولیه را پوشش می‌دهد و کمک می‌کند تا محصول خود را ساخته، عرضه کرده و مشتریان اولیه خود را پیدا کنید تا که یک مدل کسب و کار قابل گسترش را بسازد.
۲. مربی و مشاوره: شتاب دهنده استارت‌آپ را با موفق ترین کارآفرینان داخلی و جهانی وصل کرده و راهنمایی استراتژیک، نکات و رموز تدارکات، تکنولوژی، جذب مشتری و نیرو را به استارت آپ یاد می‌دهد.
۳. فضای کار: از دیگر امکانات شرکتهای شتاب دهنده به استارت‌آپ ها در اختیار قراردادن دفتر کار در کنار کارآفرینان است.
۴. آموزش: شرکتهای استارت آپ آموزش‌های فشرده‌ای پیرامون موضوعاتی چون، کسب و کار، تجربه کاربری، توسعه چابک، بازاریابی، تیم و فرهنگ تیمی، مدیریت مالی، حقوق و مسائل قانونی استارتاپ‌ها، جذب سرمایه و … دریافت می‌کند.
شرکتهای شتاب دهنده مزایا و سرویس‌های دیگر برای استارت‌آپ مانند هاستینگ، سرویس‌های ابری، تبلیغات آنلاین مجانی و … ایجاد می‌کنند.
تفاوت شتاب دهنده و شرکتهای رشد
دانشگاه‌ها با همکاری استانداری‌ها و شهرداری‌ها، اقدام به راه اندازی پارک های فناوری و مراکز رشد با عنوان «مرکز رشد واحدهای فناوری» نموده‌اند. مراکز رشد اغلب وابسته به دولت بوده و معمولا سهام نمی‌خواهند و بیشتر تمرکزشان بر پذیرش و ارائه کمک به استارتاپ‌هایی است که در راستای اولویت‌های سیاست تحقیقاتی یا اجرایی دولت ها فعالیت می‌کنند مانند نانوتکنولوژی، پزشکی و سلامتی، صنایع سبز، رفاه اجتماعی، شرکت های محصول محور و … اما شتاب‌دهنده‌ها توسط شرکتهای خصوصی تامین سرمایه و اداره میشوند و تمرکزشان بر استارتاپ‌هایی است که در حوزه کاری آن شرکت‌ها (اکثرا زیر بخش های صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات) مرتبط باشند.
استارت‌آپ و عقد شرکت
اولین عقدی که برای تطبیق این نوع قرارداد می‌توان استفاده کرد عقد شرکت است. شرکت عقدى عبارت است از قرارداد میان دو یا چند نفر بر معامله و تجارت با مال مشترک، یا عقدى که ثمره آن جواز تصرف مالکان در مال مشترک و تجارت با آن است. در فرض عقد شرکت (شرکت اموال) سرمایه نقدی شرکت شتاب دهنده با سرمایه معنوی صاحب(صاحبان) ایده و طرح (به فرض اثبات ارزش مادی برای آن) مخلوط می‌گردد. اما مشکل این تطبیق آن است که عواملی وجود دارد که در نظر گرفته نشده است: فعالیت صاحبان ایده، خدمات دیگر شرکت شتاب دهنده همچون هزینه آموزش، محیط کار و ….
راهکاری که بر حل این مشکل می‌توان ارائه کرد قیمت گذاری و در نظر گرفتن دستمزد فعالیت صاحبان ایده به عنوان قسمتی از سرمایه شرکت(آورده صاحب ایده) همچنین، قیمت‌گذاری و در نظر گرفتن خدمات دیگر شرکت شتاب دهنده به عنوان قسمتی از سرمایه شرکت(آورده شتاب دهنده) است.
اگر بخواهیم از مشکل قیمت گذاری فعالیت و خدمات عبور کنیم می‌توانیم به ترکیب شرکت اموال و ابدان اقدام نماییم. شرکت ابدان (شرکت اعمال) عبارت است از قرارداد بین دو یا چند نفر بر اشتراک در آنچه که هر یک با کار و کسب به دست مى آورد. اما اکثر فقها شرکت ابدان را صحیح نمی‌دانند.
بررسی فقهی به عنوان یک عقد جدید
اگر بتوان قراردادهای شرکتهای استارت‌آپ را بر یکی از عقود فقهی تطبیق داد باید از شرایط و ضوابط آن عقد تبعیت کرد اما، اگر قابلیت تطبیق بر هیچ یک از عقود فقهی را نداشته باشد می‌توان یک عقد جدید تعریف کرد. قرارداهای جدید در چارچوب ماده ۱۰ قانون مدنی قرار خواهد گرفت. قرارداد جدید بایستی با اصول و قواعد عمومی معاملات اسلامی تطبیق داشته باشد. عدم اکل مال به باطل، عدم ضرر و ضرار، عدم غرر، عدم ربا و عدم قمار از اصول لازم برای این قرارداد جدید است.
تقسیم سهام در شرکتهای استارت آپ
یکی از مسائل مهم در شرکتهای استارت‌آپ آن است که سهام این شرکت بین اعضا تقسیم می‌شود. اگر عقد شرکت بر شرکتهای استارت‌آپ تطبیق داده شود، لازمه عقد شرکت آن است که در ابتدای قرارداد تعداد شرکا و نحوه تقسیم سهام مشخص گردد. این تقسیم بر اساس توافق و عملکرد اعضاء صورت می‌گیرد.
بررسی حقوقی شرکتهای نوپا
از منظر حقوقی شرکت های استارت‌آپ با توجه به اینکه در موضوعات فناوری و تکنولوژی ثبت، تشکیل و فعالیت آنها تجارتی محسوب میشوند، می‌توانند در قالب هر یک از شرکتهای تجارتی موضوع قانون تجارت تشکیل شوند و به همین جهت ثبت شرکت های استارت‌آپ بر اساس احکام و شرایط لازم و خاص هر یک از قالب های شرکتهای تجارتی امکان پذیر می‌گردد. ثبت شرکتهای استارت آپ یا نوپا در قالب و شکل شرکت های تضامنی، نسبی، سهامی عام و خاص، مختلط سهامی و غیر سهامی امکان پذیر می‌باشد.
شرکتهای مدنی به دلیل نیازمندی به اتفاق آرا در تصمیم گیری موضوعات گزینه مناسبی برای شرکتهای استارت‌آپ نیست. در حقوق کشورمان، شرکتهای سهامی خاص برای فعالیت‌های گروهی مناسب است. استفاده از قرارداد شرکت سهامی عام در صورتی که هدف این شرکت در آینده جذب سرمایه مردم باشد، قالب مناسبی برای تشکیل استارت‌آپ‌ها است./۷۰۲/۲۴۱/ح
نویسنده: مهدی خوش اخلاق
منبع: سایت وسائل
